भारतीय शेअर बाजारात गेल्या दोन वर्षांपासून अमुलाग्र बदल सुरु आहेत. बाजार नियंत्रक सेबीने तंत्रज्ञानाचा आधार घेत अनेक सुविधा पुरवल्या आहेत. सध्या T+1 Settlement ही व्यवस्था लागू आहे. आजपासून T+0 सेटलमेंट सेवेचा श्रीगणेशा होत आहे. चीननंतर अशी व्यवस्था आणणारा भारत हा दुसरा देश ठरला आहे.
शेअर बाजारातील गुंतवणूकदारांसाठी ही माहिती महत्वाची ठरणार आहे. आजापासून स्टॉक मार्केटमध्ये शेअरची खरेदी-विक्रीसाठी नवीन पद्धत लागू होत आहे. शेअर बाजारात T+0 सेटलमेंट व्यवस्था आजपासून लागू होत आहे. म्हणजे एकडे शेअर बाजारात सौदा पूर्ण झाला की, लागलीच पैसे तुमच्या खात्यात जमा होतील. शेअर विक्री केल्यावर पैशांसाठी आता एका दिवसाची पण वाट पाहण्याची गरज नाही. मुंबई स्टॉक एक्सचेंजने (BSE) ज्यांच्यासाठी 28 मार्च 2024 पासून हा नियम लागू होणार आहे, अशा कंपन्यांची यादी पण जाहीर केली आहे. T+0 ही व्यवस्था लागू झाल्यामुळे भारत हा चीननंतर अशी व्यवस्था देणारा जगातील दुसरा देश ठरला आहे.
जगात चीननंतर भारत
सध्या भारतीय शेअर बाजारात T+1 व्यवस्था लागू आहे. म्हणजे ट्रेंडिगनंतर एका दिवसात शेअर विक्रीची रक्कम खात्यात जमा होते. जगातील अनेक देशात सध्या T+2 अशी व्यवस्था आहे. T+0 ही व्यवस्था आजपासून लागू होत आहे. अशी व्यवस्था लागू करणारा भारत हा चीननंतरचा जगातील दुसरा देश ठरला आहे. आज 28 मार्चपासून कॅश सेगमेंटमध्ये गुंतवणूकदारांच्या खात्यात झटपट पैसा जमा होईल. सेबीच्या अध्यक्ष माधवी पुरी-बूच यांनी यापूर्वीच ही माहिती दिली होती. आता शेअरच्या खरेदी-विक्रीचा झटपट व्यवहार होईल.
नियम दोन टप्प्यात लागू
मार्केट नियंत्रक सेबीने या नियमांची महिती दिली आहे. त्यानुसार, शेअर बाजारात दोन टप्प्यात हा नियम लागू करण्यात येत आहे. T+0 दुपारी 1:30 वाजेपर्यंत व्यापारासाठी मदत करेल. यामध्ये शेअरचा पैसा संध्याकाळी 4:30 वाजेपर्यंत त्यांच्या खात्यात जमा होईल. T+0 लागू झाल्याने सेटलमेंट करताना लिक्विडीटीची अडचण येणार नाही. गुंतवणूकदाराकडे T+1 ऐवजी T+0 आणि झटपट सेटलमेंटचा पर्याय असेल.
दुसऱ्या टप्प्यात गुंतवणूकदारांना 3:30 वाजेपर्यंतच्या सर्व व्यवहारासाठी पर्यायी झटपट सेटलमेंटचा पर्याय मिळेल. ट्रेडर्स, गुंतवणूकदार अशा पर्यायाद्वारे सहज ट्रेडिंग करतील. त्यामुळे खात्यात रक्कम जमा होण्यासाठी त्यांना जास्त वेळ वाट पाहावी लागणार नाही.
सेबीचे म्युच्युअल फंडावर बारकाईने नजर ठेवत आहे. त्यासाठी जवळपास 80 एल्गोरिदमचा वापर करण्यात येत आहे. फंड हाऊसने गडबडी केल्यास त्यासंबंधीचा अहवाल लागलीच तयार करण्यात येत आहे. आता AI ची मदत घेण्यात येत आहे. त्यामुळे चुकीच्या पद्धतीने व्यवहार होत असेल तर ते समोर येणार आहे.
