श्रावण महिना हा हिंदू धर्मातील अत्यंत पवित्र महिना मानला जातो. या महिन्यात विशेषतः भगवान शिवाची भक्तिभावाने पूजा केली जाते. या महिन्यातील प्रत्येक सोमवारी शिवाची विशेष आराधना केली जाते, ज्याला ‘श्रावण सोमवार व्रत’ असे म्हणतात.
श्रावण महिना हा हिंदू पंचांगानुसार आषाढ महिन्यानंतर येतो आणि अत्यंत पवित्र व धार्मिकदृष्ट्या महत्त्वाचा महिना मानला जातो. विशेषतः या महिन्यात भगवान शिवाची मोठ्या भक्तिभावाने पूजा केली जाते. अनेक श्रद्धाळू या काळात उपवास, जप, तप, व्रत आणि दानधर्म करून पुण्य कमावतात. या वर्षी श्रावण महिना २५ जुलैपासून सुरू होणार आहे.
या महिन्याचे प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे ‘श्रावण सोमवार व्रत’. श्रावण महिन्यातील प्रत्येक सोमवारी शिवलिंगावर जलाभिषेक, बेलपत्र अर्पण आणि शिवनामस्मरण केले जाते. असे मानले जाते की, या व्रताचे पालन केल्याने भगवान शंकर प्रसन्न होतात आणि भक्तांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण करतात. अनेक महिला हे व्रत चांगल्या वरासाठी किंवा सुखी वैवाहिक जीवनासाठी करतात.
श्रावण महिन्यात हरितालिका तीज, नागपंचमी, रक्षाबंधन, श्रावणी (उपाकर्म), आणि गोकुळाष्टमी यांसारखे अनेक सण साजरे केले जातात. त्यामुळे संपूर्ण वातावरणात धार्मिक उत्साह व भक्तिभाव जाणवतो.
या काळात अनेक भाविक ‘कांवड यात्रा’ काढतात, ज्यामध्ये ते पवित्र नद्यांमधून पाणी आणून ते शिवलिंगावर अर्पण करतात. ही यात्रा विशेषतः उत्तर भारतात मोठ्या प्रमाणावर साजरी केली जाते.
यंदाच्या श्रावणात एकूण ४ श्रावणी सोमवार
पहिला श्रावणी सोमवार -२८ जुलै २०२५
दुसरा श्रावणी सोमवार – ४ ऑगस्ट २०२५
तिसरा श्रावणी सोमवार – ११ ऑगस्ट २०२५
चौथा श्रावणी सोमवार – १८ ऑगस्ट २०२५
पहिल्या श्रावण सोमवारी
– सकाळी वेळेवर उठून स्नानधोवन केल्यावर पूजा ठिकाणी स्वच्छता करा.
– शिवलिंगावर प्रथम जलाने स्नान करून मग पंचामृताने (दूध, दही, मध, गूळ, तांदूळ यांचे मिश्रण) अभिषेक करा.
– बेलपत्र, फुले, नैवेद्य शिवलिंगावर अर्पण करा.
– “ॐ नमः शिवाय” या मंत्राचा कमीतकमी १०८ वेळा जप करा. यामुळे मनोवांछित फळ प्राप्त होते.
– शेवटी कापूराच्या दिव्याने आणि धूपाने आरती करा.
– जर शक्य असेल तर व्रत ठेवा. काही लोक निर्जला उपवास करतात तर काही फक्त फळाहार घेतात.
पहिल्या सोमवाराचे महत्त्व
पहिला सोमवार व्रत केल्याने कष्ट कमी होतात, घरात सुख-समृद्धी येते आणि आरोग्य चांगले राहते. या दिवशी केलेली पूजा आणि श्रद्धा जीवनात सकारात्मक बदल घडवते.
