कोविडनंतर जगावर नवे संकट; ‘मारबर्ग व्हायरस’चा थकोविड-19 (COVID-19) च्या जागतिक महामारीतून जग सावरत असतानाच, आणखी एका प्राणघातक विषाणूने जागतिक आरोग्य संघटनेची चिंता वाढवली आहे.मारबर्ग व्हायरस नावाचा हा अत्यंत संसर्गजन्य विषाणू दक्षिण इथिओपियामध्ये दाखल झाला असून, किमान नऊ लोकांना त्याची लागण झाल्याचे WHO ने अहवालात नमूद केले आहे.
या विषाणूला ‘इबोलाचा चुलत भाऊ’ (Cousin of Ebola) म्हणून ओळखले जाते, कारण तो इबोला विषाणू कुटुंबाशी जवळून संबंधित आहे आणि त्याची संसर्ग क्षमता खूप जास्त आहे.
सीमापार प्रसाराला रोखण्याचे प्रयत्न!
पूर्व आफ्रिकेत पसरलेला हा संसर्गजन्य रोग सीमापार पसरण्याची मोठी शक्यता आहे. त्यामुळे या प्रादुर्भावावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी WHO सक्रिय झाले आहे. WHO ने सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म ‘X’ (पूर्वीचे ट्विटर) वर माहिती दिली आहे की, ही संघटना इथिओपियाला या प्रादुर्भावावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी, संक्रमित लोकांवर उपचार करण्यासाठी आणि सीमापार पसरण्याची शक्यता रोखण्यासाठी सर्वतोपरी मदत करत आहे.
मारबर्ग व्हायरस काय आहे?
मारबर्ग व्हायरस रोग हा एक गंभीर आणि ताप निर्माण करणारा आजार आहे. हा विषाणू थेट संपर्कातून एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीकडे पसरतो. रक्त, लाळ किंवा मूत्र यांसारख्या संक्रमित शारीरिक द्रवांमधून तो पसरतो. तसेच, दूषित पृष्ठभागांना स्पर्श केल्याने देखील तो संक्रमित होऊ शकतो. मारबर्ग विषाणू हा फिलोव्हायरस (Filovirus) कुटुंबातील असून तो इबोला विषाणू कुटुंबाशी जवळून संबंधित आहे.
इतिहास काय?
या विषाणूची पहिली ओळख १९६७ मध्ये जर्मनीतील मारबर्ग आणि फ्रँकफर्ट तसेच सर्बियातील बेलग्रेड येथील प्रयोगशाळेतील कर्मचारी आजारी पडल्यानंतर झाली. या विषाणूचे नाव जर्मनीतील मारबर्ग शहरावरून ठेवले गेले, जिथे याचा पहिला उद्रेक झाला होता. हा विषाणू संक्रमित वन्य प्राण्यांच्या संपर्कातून मानवांमध्ये पसरू शकतो. आफ्रिकेतील काही वटवाघळांच्या प्रजातींना या विषाणूचा नैसर्गिक यजमान मानले जाते.
मारबर्ग विषाणूची सुरुवातीची लक्षणे!
रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध केंद्र नुसार, मारबर्ग विषाणूची सुरुवातीची लक्षणे खालीलप्रमाणे आहेत.
सुरुवातीचे टप्पे
ताप, तीव्र डोकेदुखी, थंडी वाजून येणे आणि स्नायू दुखणे.
पुढील लक्षणे
छातीत दुखणे, मळमळ (Nausea), उलट्या (Vomiting) आणि अतिसार (Diarrhea).
गंभीर अवस्था
गंभीर प्रकरणांमध्ये, रुग्णाला जास्त रक्तस्त्राव होतो आणि अनेक अवयव निकामी होतात.
पुरळ
WHO च्या चेतावणीनुसार, संक्रमित रुग्णांना आजार सुरू झाल्यापासून २ ते ७ दिवसांत खाज नसलेली पुरळ (Non-itchy rash) येऊ शकते.
८ ते ९ दिवसांत मृत्यू: अत्यंत धोकादायक परिणाम
मारबर्ग विषाणूचा सर्वात मोठा धोका म्हणजे त्याचा उच्च मृत्युदर आणि अत्यंत कमी कालावधीत होणारा रुग्णाचा मृत्यू. मागील ट्रेंडनुसार, हा विषाणू सुरू झाल्यापासून आठ ते नऊ दिवसांत रुग्णाचा मृत्यू होतो. मृत्यू होण्यापूर्वी रुग्णाला तीव्र रक्तस्त्राव होतो आणि त्याला धक्का बसतो. मारबर्ग विषाणूचा मृत्युदर सुमारे ५० टक्के आहे, जो या विषाणूच्या प्राणघातक स्वरूपाचे दर्शन घडवतो. सध्या मारबर्गच्या लक्षणांवर उपचार करण्यासाठी कोणतीही लस किंवा अँटीव्हायरल उपचार उपलब्ध नाही, ज्यामुळे हा संसर्ग आणखी धोकादायक बनला आहे.
आफ्रिकेत यापूर्वीही रुग्णांची नोंद
डब्ल्यूएचओच्या माहितीनुसार, यापूर्वीही मार्बर्गचे रुग्ण अनेक आफ्रिकन देशांमध्ये आढळले आहेत, ज्यात काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक, घाना, केनिया, विषुववृत्तीय गिनी, रवांडा, दक्षिण आफ्रिका, टांझानिया आणि युगांडा यांचा समावेश आहे. हा विषाणू वटवाघळांपासून मानवांमध्ये पसरला असावा आणि प्रादुर्भाव नियंत्रित झाल्यानंतरही तो पुन्हा पसरण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर दक्षता घेणे आवश्यक आहे.
